środa, 2 lutego 2005

Urbanizacja

Początki zabudowy obecnego Polesia sięgają 1824 r. gdy zakończono pierwszą regulację miasta Łodzi,
Ul. Legionów
granice jej sięgały na zachód do późniejszej ulicy Żeromskiego. Od ulicy Wólczańskiej (drogi która prowadziła do wsi Wólka) do ulicy Pańskiej (dzisiejsza ulica Żeromskiego) rozciągały się działki prządków lnu. Działki prządków, przylegające frontem do ul. Wólczańskiej a ogrodami do ul. Żeromskiego, ciągnęły się od dzisiejszej ulicy Zamenhofa na południe, do obecnej ul. Wróblewskiego. Na północ od Ludwika Zamenhofa – za Wólczańską, były już tylko pola uprawne należące jeszcze do mieszczan Starego Miasta.
Od wieków miedze tych pól znajdowały się na linii: południowy wschód – północny zachód, wytyczenie ulicy Piotrkowskiej na osi północ-południe spowodowało, że granice pól były skośne w stosunku do tej ulicy.

W połowie XIX w. na skraju miasta przy Wólczańskiej stało kilkanaście wiatraków mlących zboże.
Miasto rozrastało się w tym czasie głównie na wschód – dopiero w 1859 r. zdecydowano się wytyczyć kilka ulic na zachód od Wólczańskiej, co można przyjąć za rok powstania późniejszej dzielnicy Polesie. Przedłużono na zachód dwie przecznice Piotrkowskiej: Dzielną (Narutowicza) i Krótką (Traugutta).

Nowe ulice dociągnięto nieco poza zachodnią granicę działek przędzalni lnu. Ta granica to dzisiejsza
Róg Gdańskiej a Zielonej
ulica Żeromskiego. Przedłużenia przecznic otrzymały w 1864 nowe nazwy: od Dzielnej – Zielona, od Krótkiej – św. Benedykta (dziś ulica 6 Sierpnia). Za Wólczańską wytyczono drugą równoległą do niej ulicę, na razie bez nazwy (późniejsza Długa – Gdańska). Na zachodzie ulice kończyły się w miejscu w którym rosło dużo lip. Z czasem powstała tam ulica Lipowa.


Nazwa ulicy Zielonej nasuwała się sama, rosło tam dużo drzew. W środku rejonu wytyczono nowy rynek. Na placu tym przeważały wiązy, stąd nazwano go placem Wiązowym (później Rynkiem Zielonym, dziś pl. Barlickiego). Całość otrzymała potoczną nazwę – dzielnica "Wiązowa".
Dzielnica Wiązowa zaczęła gwałtownie się rozwijać. Na południu oparto ją o biegnącą pod lasem ulicę Podleśną (M. Skłodowskiej), na północy o szosę Konstantynowską (dzisiejsza ul. Legionów). Przez kilka lat zachodnią granicą dzielnicy była ulica Lipowa, równoległa z Piotrkowską i przecinająca pod kątem prostym odchodzącą od Piotrkowskiej ul. Zawadzką (Próchnika). Gdy zbudowano następną "dziką" ulicę równoległą do Lipowej, dzisiejsze ulice Próchnika i 1 Maja nadal kończyły się na Lipowej. Aby połączyć tę "dziką" ulicę ze skrzyżowaniem Próchnika i Lipowej, poprowadzono ulicę pod ostrym kątem i nazwano ulicą Zakątną. Ulice te tworzą istniejące do dziś asymetryczne skrzyżowanie Próchnika, Lipowej i Zakątnej.


W 1936 r. nazwę Zakątna zmieniono na Stefana Pogonowskego, bohatera wojny polsko-radzieckiej. W 1945 r. musiano powrócić do nazwy Zakątna, a w 1993 r. jeszcze raz powróciła Pogonowskiego.
Ulice "południkowe" są usytuowane dokładnie na osi północ-południe. Z ich przecznicami sprawa nie była łatwa. Od Piotrkowskiej biegły najpierw dokładnie w osi wschód-zachód – potem jednak musiały dostosować się do dawnych granic własności ziemi – dlatego większość przecznic Piotrkowskiej biegnących na zachód w pewnym momencie skręca trochę na południe i biegnie już zgodnie z granicami pól – skośnie do Piotrkowskiej. Podobnie było z działkami budowlanymi. Prawie wszystkie w tym rejonie biegną ukośnie do ulic "południkowych" tak jak stare miedze.


Zielony rynek
Co więcej, działki te mają różną szerokość, tak, jak różną szerokość miały role staromiejskie, jako skutek dokonywanych przez stulecia działów rodzinnych. Powoduje to, że granice posesji i ściany większości budynków są ukośne nie tylko do Pogonowskiego i 28 Pułku Strzelców (dawna ulica Luizy) ale do wszystkich ulic, biegnących południkowo w tym rejonie. Niektóre ulice:
1 Maja – na zachód od Lipowej,
Więckowskiego – na zachód od Pogonowskiego
6 Sierpnia i A. Struga – na zachód od Żeligowskiego
mają kierunek zgodny z przebiegiem miedz pól staromiejskich. Taki układ ulic, które nie zawsze przecinają się pod kątem prostym wynika z faktu, że miasto długo nie posiadało żadnego planu urbanistycznego, lecz rozwijało się zupełnie spontanicznie.
Udostępnij
  • Udostępnij na Facebook
  • Udostępnij na Twitter
  • Udostępnij n Google+
  • Udostępnij na Blogger
  • Udostępnij na Email
  • More...

1 komentarze

  1. Urbanizacja jest dość ściśle powiązana z geodezją. Geodeta http://geodeta.olsztyn.pl który dobrze planuje mapy geodezyjne, musi mieć wyczucie urbanistyczne, żeby wszystko do siebie pasowało.

    OdpowiedzUsuń

:) :-) :)) =)) :( :-( :(( :d :-d @-) :p :o :>) (o) [-( :-? (p) :-s (m) 8-) :-t :-b b-( :-# =p~ :-$ (b) (f) x-) (k) (h) (c) cheer

 
© Łódź Polesie
Designed by BlogThietKe Cooperated with Duy Pham
Released under Creative Commons 3.0 CC BY-NC 3.0
Posts RSSComments RSS
Back to top